Ο παραλογισμός της πλουτοκρατίας και η κοινωνική παραζάλη του turboκαπιταλισμού
Ελλάδα και Ιταλία στην περιφέρεια ενός συστήματος χωρίς ανθρωπιά και ενσυναίσθηση
Ζούμε μια εποχή όπου ο οικονομικός παραλογισμός έχει μετατραπεί σε θεσμική κανονικότητα. Ο χρηματοπιστωτικός turboκαπιταλισμός, προϊόν της αχαλίνωτης παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής συγκέντρωσης ισχύος, επιβάλλει μια νέα μορφή πλουτοκρατικής κυριαρχίας που διαπερνά και ισοπεδώνει τα κράτη, τους θεσμούς, τους πολιτισμούς και τις συνειδήσεις.
Στο νέο αυτό πλαίσιο, η συντριπτική μειοψηφία των υπερπλουσίων ελέγχει τον πλούτο, τη γνώση, την πληροφόρηση και τη νομοθεσία, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων βυθίζεται σε μια αόρατη φτωχοποίηση περιθωριοποίηση — οικονομική, πολιτισμική και πολιτική.
Η Ελλάδα και η Ιταλία, δύο χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας με βαθειές ανθρωπιστικές ρίζες, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα κοινωνιών που υφίστανται τις συνέπειες της υπερσυγκέντρωσης πλούτου και εξουσίας στα διεθνή χρηματοπιστωτικά και τεχνολογικά κέντρα.
1. Η νέα ταξική σύγκρουση: πλουτοκρατία εναντίον κοινωνίας
Η εποχή μας δεν χαρακτηρίζεται απλώς από ανισότητες, αλλά από αντίθετες λογικές ύπαρξης.
Από τη μία, η πλουτοκρατική μειοψηφία, οχυρωμένη πίσω από χρηματιστηριακούς δείκτες, αλγοριθμικά κεφάλαια και νομικές κατασκευές, έχει αποκοπεί από κάθε έννοια κοινωνικής ευθύνης. Δεν παράγει πλούτο — διαχειρίζεται συμβολικά κεφάλαια εξουσίας μέσα από ιεραρχικές ολοκληρωτικές δομές διακυβέρνησης αναπαράγοντας χρέος στις πλάτες των λαών.
Από την άλλη, οι κοινωνικές πλειοψηφίες παλεύουν για την επιβίωση, για πρόσβαση στην εργασία, την παιδεία, την υγεία και τον πολιτισμό. Οι παραδοσιακοί δεσμοί αλληλεγγύης έχουν αποδυναμωθεί από την ψηφιακή αποξένωση και την ιδεολογία της ατομικής ευθύνης που μεταθέτει το κοινωνικό πρόβλημα στον κάθε πολίτη ξεχωριστά στη μορφή του καταναλωτισμού.
Η ταξική σύγκρουση δεν είναι πια θεωρητική — είναι βιολογική και υπαρξιακή: αφορά το δικαίωμα των ανθρώπων να ζουν, να δημιουργούν και να ονειρεύονται.
2. Περιφερειακές κοινωνίες σε χρηματοπιστωτική ομηρία
Η Ελλάδα και η Ιταλία, ιστορικά κοιτίδες παγκόσμιου πολιτισμού και σκέψης, βιώνουν τη δομική ανισορροπία ενός ευρωπαϊκού μοντέλου που ευνοεί τα κέντρα κεφαλαίου.
Οι εθνικές πολιτικές έχουν μετατραπεί σε μηχανισμούς διαχείρισης εξωτερικών επιβολών:
μέσω του δανεισμού και της επιτήρησης,
μέσω εμπορικών συμφωνιών που υπηρετούν τις αγορές,
μέσω νομοθεσιών που θεσμοθετούν τη διαφθορά υπέρ της οικονομικής ελίτ.
Το αποτέλεσμα είναι η αποσύνδεση της δημοκρατίας από την οικονομική κυριαρχία: οι λαοί ψηφίζουν, αλλά δεν αποφασίζουν. Οι κυβερνήσεις διαχειρίζονται, αλλά δεν κυβερνούν.
3. Η ανάγκη για μια κοινωνική και πολιτισμική αναγέννηση
Η αντίσταση στον turboκαπιταλισμό δεν μπορεί να περιοριστεί σε πολιτικές ή κομματικές αντιδράσεις.
Απαιτείται μια νέα ανθρωπιστική θεώρηση της κοινωνίας μέσω της παιδείας και συμμετοχής στην πολιτική, όπου η οικονομία επανέρχεται στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι το αντίστροφο.
Η Μεσόγειος μπορεί να γίνει ο φυσικός χώρος αυτής της αναγέννησης:
ένας τόπος όπου η φιλοσοφία, η κοινότητα, η συνεργασία και η πνευματική ζωή θα ξαναβρούν τη θέση τους απέναντι στην απολυταρχία των αγορών.
Η συμπόρευση Ελλάδας και Ιταλίας δεν είναι απλώς πολιτισμική — είναι ανθρωπολογική, αξιακή και κοινωνιοθεραπευτική.
Οι δύο λαοί διαθέτουν βαθιά παράδοση διαλόγου, παιδείας και κοινοτισμού· μπορούν να συνδιαμορφώσουν ένα νέο παράδειγμα μεσογειακού κοινωνικού ανθρωπισμού που θα εμπνεύσει και άλλους λαούς της ευρωπαϊκής περιφέρειας.
4. Κάλεσμα για ένα ΕλληνοΪταλικό Φόρουμ Ανθρωπιστικής Αναγέννησης
Ήρθε η στιγμή να δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα κοινωνικού διαλόγου και συνεργασίας, ένα ΕλληνοΪταλικό Φόρουμ Ανθρωπιστικής Αναγέννησης, που θα ενώνει δυνάμεις από τους δύο λαούς με κοινό στόχο:
την κοινωνιοθεραπεία των πληγών της κρίσης,
τη βιωματική εκπαίδευση και τη συλλογική μάθηση,
την ανάπτυξη τοπικών, συνεργατικών, δημοκρατικών οικονομιών,
την πολιτιστική αναζωογόνηση των κοινοτήτων.
Απέναντι στην ψυχρή λογική των αγορών, ας αντιτάξουμε τη θερμή λογική της ζωής με κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη.
Απέναντι στην πλουτοκρατική απομόνωση, τη συλλογική συνείδηση.
Απέναντι στην αποξένωση, τη συμπόρευση.
Η πλουτοκρατία έχει τα κεφάλαια, που παράγονται με τη διαμόρφωση και εξάπλωση χρηματοπιστωτικού χρέους, αλλά οι λαοί της Μεσογείου κρατούν ακόμη το φως της ανθρωπιάς.
