Ελληνικά + Italiano
Η επιστημολογία της συνεργασίας: Μαθαίνοντας από τη σειρά διαλέξεων SNF Brain Insight στο Πανεπιστήμιο Columbia
του Ευάγγελου Αλεξανδρή ΑνδρούτσουΣτον ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας, η γνώση δεν είναι πλέον υπόθεση ενός και μόνο κλάδου. Αυτό καθίσταται ιδιαίτερα εμφανές στη σειρά διαλέξεων Stavros Niarchos Foundation (SNF) Brain Insight που διοργανώνεται στο Zuckerman Institute του Πανεπιστημίου Columbia. Στόχος της είναι να καταστήσει τις τελευταίες εξελίξεις στη νευροεπιστήμη προσιτές και κατανοητές όχι μόνο στους ειδικούς, αλλά σε όλους όσοι ενδιαφέρονται για τον ανθρώπινο νου και την κοινωνία.
Τα θέματα που αναπτύσσονται αγγίζουν καίρια ερωτήματα:Πώς βιώνουν τα ζώα τον κόσμο γύρω τους;Ποια είναι η σχέση των εφήβων με την τεχνολογία και ποιες οι συνέπειες για την ανάπτυξή τους;Πώς η φύση και η ανατροφή διαπλέκονται στη διαμόρφωση της προσωπικότητας;Τι σημαίνει «τραγουδώντας στον εγκέφαλο» και ποιες δυνατότητες αποκαλύπτει για την ανθρώπινη δημιουργικότητα;Πρόκειται για ερωτήματα που δεν μπορούν να απαντηθούν μονοδιάστατα. Ο βιολόγος, ο κοινωνιολόγος, ο φιλόσοφος, ακόμη και ο καλλιτέχνης ή ο παιδαγωγός, έχουν όλοι κάτι ουσιώδες να συνεισφέρουν.
Η διεπιστημονική προσέγγιση αναδεικνύεται εδώ ως η μόνη βιώσιμη «επιστημολογία της συνεργασίας». Σε μια εποχή όπου οι θεσμοί, οι αξίες και τα σύμβολα βρίσκονται σε συνεχή ρευστότητα, δεν είναι δυνατόν να προσδοκούμε ολοκληρωμένες απαντήσεις από έναν και μόνο κλάδο. Η πραγματικότητα είναι υπερβολικά σύνθετη για να εγκλωβιστεί σε στενά όρια.Η σειρά SNF Brain Insight μας υπενθυμίζει ότι η πρόοδος απαιτεί συνάντηση και διάλογο:Η νευροεπιστήμη χωρίς την ηθική και την κοινωνιολογία κινδυνεύει να χάσει τον άνθρωπο μέσα σε στατιστικά δεδομένα.Η φιλοσοφία χωρίς τη βιολογία μένει συχνά σε αφηρημένες εικασίες.Η τεχνολογία χωρίς την παιδαγωγική αδυνατεί να κατευθύνει τις καινοτομίες προς το συλλογικό καλό.Η γνώση, για να είναι χρήσιμη και δημιουργική, πρέπει να είναι συνεργατική και ανθρωποκεντρική. Όπως το ίδιο το ανθρώπινο μυαλό λειτουργεί μέσω της διασύνδεσης διαφορετικών περιοχών και μηχανισμών, έτσι και η επιστήμη καλείται σήμερα να λειτουργήσει ως ένα δίκτυο αλληλοτροφοδοτούμενων κλάδων.Σε αυτήν τη συνθήκη, ο ρόλος πρωτοβουλιών όπως το SNF Brain Insight είναι κομβικός. Δεν πρόκειται απλώς για μια σειρά επιστημονικών διαλέξεων, αλλά για μια πολιτισμική πράξη που γεφυρώνει την επιστήμη με την κοινωνία, ανοίγοντας τον διάλογο σε ευρύτερα ακροατήρια και προωθώντας μια νέα κουλτούρα συμμετοχικής κατανόησης.Η «επιστημολογία της συνεργασίας» δεν είναι πια μια ακαδημαϊκή πολυτέλεια· είναι αναγκαιότητα. Μόνο μέσα από τη συμπόρευση πολλών επιστημών, παραδόσεων σκέψης και πρακτικών μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε τα μεγάλα ερωτήματα της εποχής μας – από την ανθρώπινη συνείδηση έως τις κοινωνικές προκλήσεις των νέων τεχνολογιών.
L’epistemologia della collaborazione: imparando dalla serie di conferenze SNF Brain Insight alla Columbia University
di Evangelos Alexandris Andruzzos (Andreuccio)
Nel mondo in rapido mutamento della scienza e della tecnologia, la conoscenza non è più una questione di una sola disciplina. Ciò risulta particolarmente evidente nella serie di conferenze Stavros Niarchos Foundation (SNF) Brain Insight, organizzata dallo Zuckerman Institute della Columbia University. L’obiettivo è rendere gli ultimi progressi nelle neuroscienze accessibili e comprensibili non solo agli specialisti, ma a tutti coloro che si interessano alla mente umana e alla società.
I temi affrontati toccano questioni cruciali:
Come vivono gli animali il mondo che li circonda?
Qual è il rapporto degli adolescenti con la tecnologia e quali le conseguenze sul loro sviluppo?
In che modo natura ed educazione si intrecciano nella formazione della personalità?
Che cosa significa “cantare nel cervello” e quali possibilità rivela per la creatività umana?
Si tratta di interrogativi che non possono ricevere risposte unidimensionali. Il biologo, il sociologo, il filosofo, ma anche l’artista o il pedagogo, hanno tutti qualcosa di essenziale da offrire.
L’approccio interdisciplinare si rivela qui come l’unica sostenibile “epistemologia della collaborazione”. In un’epoca in cui istituzioni, valori e simboli si trovano in continua fluidità, non è possibile attendersi risposte complete da una sola disciplina. La realtà è troppo complessa per essere rinchiusa in confini ristretti.
La serie SNF Brain Insight ci ricorda che il progresso richiede incontro e dialogo:
Le neuroscienze senza l’etica e la sociologia rischiano di perdere l’essere umano dietro ai dati statistici.
La filosofia senza la biologia rimane spesso in astrazioni speculative.
La tecnologia senza la pedagogia non riesce a orientare le innovazioni verso il bene collettivo.
La conoscenza, per essere utile e creativa, deve essere collaborativa e antropocentrica. Così come la mente umana funziona attraverso la connessione di aree e meccanismi differenti, anche la scienza oggi è chiamata ad agire come una rete di discipline che si alimentano reciprocamente.
In questo contesto, il ruolo di iniziative come lo SNF Brain Insight è cruciale. Non si tratta semplicemente di un ciclo di conferenze scientifiche, ma di un atto culturale che mette in relazione la scienza con la società, aprendo il dialogo a pubblici più ampi e promuovendo una nuova cultura della comprensione partecipata.
L’epistemologia della collaborazione non è più un lusso accademico: è una necessità. Solo attraverso il cammino comune di molte scienze, tradizioni di pensiero e pratiche possiamo decifrare le grandi domande del nostro tempo – dalla coscienza umana alle sfide sociali delle nuove tecnologie.
