Κοινωνιοθεραπεία: Όταν οι μνήμες γίνονται κοινά βιώματα και νέοι τρόποι ζωής
Γράφει ο Ευάγγελος Αλεξανδρής Ανδρούτσος
Σύμβουλος κοινωνικής συμπεριφοράς & εκπαιδευτής προσωπικής και κοινωνικής ανάπτυξης
Στην καρδιά της ανθρώπινης ύπαρξης, η μνήμη δεν είναι ένα απλό αρχείο γεγονότων. Είναι ένας ζωντανός μηχανισμός που κρατά ό,τι μας συγκίνησε, ό,τι μας τάραξε, ό,τι μας έδωσε χαρά. Αυτή η δύναμη του συναισθήματος δεν έχει αξία μόνο για το άτομο· μπορεί να γίνει μοχλός συλλογικής αλλαγής, όταν μεταφερθεί στο πλαίσιο της κοινωνιοθεραπείας.
Η μνήμη ως εργαλείο κοινωνικής θεραπείας
Ερευνητές έχουν δείξει ότι οι εμπειρίες με έντονο συναισθηματικό φορτίο χαράζονται βαθύτερα στη μνήμη. Αυτό σημαίνει πως οι στιγμές που μοιράζονται οι άνθρωποι μέσα σε μια ομάδα, αν έχουν ζωντάνια, συγκίνηση και δημιουργία, δεν ξεχνιούνται εύκολα. Η κοινωνιοθεραπεία αξιοποιεί αυτό το φαινόμενο: με ομαδικές συναντήσεις, βιωματικές δράσεις και ανταλλαγή ιστοριών, οι άνθρωποι δημιουργούν νέα «σημεία αναφοράς» στη ζωή τους.
Ο ρόλος των τοπικών συναντήσεων
Σε κοινότητες, μικρές πόλεις ή χωριά, η κοινωνιοθεραπεία δεν περιορίζεται σε θεραπευτικό εργαλείο. Γίνεται εργαστήριο κοινωνικής συνοχής. Οι συμμετέχοντες μοιράζονται μνήμες, ανασύρουν ξεχασμένα βιώματα και ανακαλύπτουν ότι τα προσωπικά τους μονοπάτια συναντιούνται με των άλλων. Ένα τραγούδι, μια φωτογραφία, μια αφήγηση από τα παιδικά χρόνια μπορούν να ξυπνήσουν συγκίνηση, που σταθεροποιείται ως κοινή εμπειρία.
Από το άτομο στην κοινότητα
Οι κοινωνιοθεραπευτικές συναντήσεις λειτουργούν σαν «μικρά εργαστήρια ζωής» που επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Ένα άτομο που αντλεί χαρά και δύναμη μέσα στην ομάδα, επιστρέφει στην καθημερινότητά του πιο ανοιχτό, πιο δημιουργικό, πιο δεκτικό σε νέες επιλογές. Έτσι, η κοινωνιοθεραπεία δεν είναι απλώς θεραπεία, αλλά μέθοδος καλλιέργειας κουλτούρας.
ΕλληνοΪταλικά παραδείγματα
Η κοινωνιοθεραπεία ταιριάζει ιδιαίτερα στον ελληνοϊταλικό διάλογο. Στην Ιταλία, οι «ομάδες ζωής» σε γειτονιές ή σε συλλόγους πολιτών φέρνουν κοντά ανθρώπους μέσα από αφήγηση και τέχνη. Στην Ελλάδα, οι παραδοσιακές γιορτές, οι κύκλοι τραγουδιού και οι λαϊκές ιστορίες δημιουργούν ζωντανές συλλογικές μνήμες. Όταν αυτά τα στοιχεία συνδυαστούν, αναδεικνύεται ένας κοινός μεσογειακός τρόπος: η μνήμη δεν είναι ιδιωτική, είναι κοινό κεφάλαιο που τροφοδοτεί αλληλεγγύη, έμπνευση και νέους τρόπους ζωής.
Προς μια καλύτερη καθημερινότητα
Η κοινωνιοθεραπεία δεν υπόσχεται μόνο ανακούφιση από το άγχος ή την απομόνωση· υπόσχεται αναγέννηση της κοινότητας. Όταν οι άνθρωποι θυμούνται μαζί, συγκινούνται μαζί και δημιουργούν μαζί, τότε το μέλλον τους γράφεται με πιο γερά θεμέλια. Οι τοπικές συναντήσεις δεν είναι απλώς στιγμές· είναι οι σπόροι μιας πιο ζωντανής, πιο συντονισμένης και πιο δημιουργικής, αρμονικής κοινωνίας.
