Liberaldemocrazia, socialdemocrazia, ambientalismo, la sfida di Blair per l’Europa e il Sud Mediterraneo
Di Evangelos Alexandris Andreuccio
Consulente facilitatore in sviluppo sociale e personale
Presidente Lega ItaloEllenica
Nel dibattito politico contemporaneo, ormai sempre più polarizzato tra spinte autoritarie, crisi climatiche, instabilità economica e disuguaglianze crescenti, le idee di Tony Blair offrono una lente utile per pensare a un modello che coniughi liberalismo, democrazia, socialdemocrazia e ambientalismo. Se applicate all’Europa e al Mediterraneo meridionale — regioni dove conflitti storici, instabilità politica, arretratezza economica e degrado ambientale si intrecciano — queste idee offrono sia opportunità che sfide.
La recente posizione di Blair: pragmatismo e correzioni
Negli ultimi mesi Blair ha rilanciato alcuni temi che creano una sorta di ridefinizione della Terza Via, con maggiore enfasi sul pragmatismo tecnologico e su una revisione delle attuali strategie climatiche:
In un rapporto del suo istituto, Blair critica le politiche che puntano a “phase-out” dei combustibili fossili nel breve termine e che chiedono forti sacrifici ai cittadini in termini di consumo. Le definisce “doomed to fail”.
Propone un ribilanciamento: meno fiducia cieca nella riduzione del consumo, più attenzione allo sviluppo di tecnologie come il carbon capture, il nucleare “modulare”, l’efficientamento delle reti e alle infrastrutture che permettano adattamento climatico.
Al tempo stesso, riconosce che serve un discorso politico convincente: molti cittadini avvertono che le promesse ambientali non si traducono in beneficio tangibile, che le misure sono percepite come imposte da élite, e che vi è un crescente scetticismo popolare.
Come queste idee si applicano (e dovrebbero applicarsi) in Europa e nel Sud Mediterraneo
Nel Meridione mediterraneo — Grecia, Italia (sud), Spagna (sud), alcune aree del Nord Africa — persistono problemi che Blair identifica indirettamente nei suoi interventi: diseguaglianza, infrastrutture carenti, debolezza ambientale, scarsità di investimenti pubblici, forte esposizione agli effetti del cambiamento climatico. Per queste aree, la visione di Blair suggerirebbe:
1. Investimenti infrastrutturali “verdi” come priorità strategica
Serve potenziare reti energetiche sostenibili, reti idriche, mobilità pulita, gestione dei rischi climatici (alluvioni, siccità, erosione costiera). L’Europa ha strumenti come il piano “A new start for the Mediterranean” che già propone finanziamenti significativi per il Sud del Mediterraneo per investimenti pubblici e privati, per infrastrutture, per adattamento ambientale e per energia rinnovabile.
2. Tecnologie e adattamento piuttosto che sola decarbonizzazione rapida
Le economie meridionali spesso non partono da modernità infrastrutturale adeguata, hanno bilanci pubblici deboli, e sono fortemente dipendenti da turismo, agricoltura, pesca — settori che subiscono pesantemente cambiamenti climatici. Per Blair, per queste aree ha più senso mettere al centro innovazione tecnologica, soluzioni realistiche, adattamento, misure che non richiedano sacrifici troppo immediati, ma credibili e sostenibili nel lungo periodo.
3. Democrazia, partecipazione locale, giustizia sociale
Il Sud Mediterraneo ha subito per secoli implicazioni esterne — colonialismo, interventi stranieri, corruzione interna, istituzioni deboli. Blair insiste (nella sua storia politica) sull’importanza che lo Stato protegga la giustizia sociale, che garantisca opportunità, che le istituzioni siano trasparenti, che la partecipazione democratica non sia formale ma reale. In queste regioni, rafforzare la governance locale, coinvolgere le comunità, contrastare il clientelismo, costruire fiducia nelle istituzioni sono passaggi essenziali.
4. Cooperazione europea orientata al Mezzogiorno
Qui entra in gioco la politica dell’Unione Europea: aiuti, investimenti, politiche strutturali che tengano conto non solo dell’efficienza economica ma delle differenze storico-sociali, delle disuguaglianze interne alle regioni, della posizione geostrategica (frontiera del Mediterraneo, migrazione, clima). Blair probabilmente spingerebbe per che l’Europa non veda il Sud del Mediterraneo solo come “problema”, ma come partner strategico in un progetto di democrazia, stabilità, sostenibilità ambientale.
Le tensioni, i limiti, e le critiche possibili
Anche se la posizione rinnovata di Blair appare utile, ci sono limiti che è bene evidenziare, specie in contesti come quelli mediterranei:
Le sue critiche al netto zero e al phase-out potrebbero essere interpretate come un alibi per continuare con pratiche poco sostenibili o per ritardare transizioni necessarie, soprattutto in aree già molto vulnerabili.
Se non accompagnato da politiche redistributive forti, il modello rischia di accentuare disuguaglianze: chi ha risorse può investire in tecnologie verdi, chi non ce le ha resta indietro.
Il pragmatismo tecnologico richiede capacità statali, istituzioni forti, risorse finanziarie e saperi — tutti elementi che non sono distribuiti uniformemente nel Sud Mediterraneo.
Il discorso politico sulla legittimità, sull’equità, sull’intervento esterno (sia europeo che internazionale) rischia di essere visto come imposizione, colonialismo moderno: serve dialogo, rispetto del contesto locale, delle culture, della storia.
Una proposta per il Sud Mediterraneo
Per Grecia, l’Italia e per il Sud del Mediterraneo, una sintesi blairiana aggiornata potrebbe essere così formulata:
> Una socialdemocrazia ambientale che metta al centro la resilienza — climatica, economica, politica — attraverso tecnologie realistiche, attraverso investimenti che creino lavoro stabile, servizi pubblici di qualità, trasparenza, partecipazione. Un’Europa che non bombardi con argomenti teorici e buoni auspici, ma impegni risorse serie per infrastrutture, transizione energetica, adattamento, ma anche per sanità, per istruzione, per coesione sociale. Un modello che non sia generico, ma fatto su misura: per la Calabria come per la Grecia settentrionale, per la Sicilia come per le coste tunisine; individuando le vulnerabilità specifiche climatiche, economiche, sociali.
Se la liberaldemocrazia non è solo forma, la socialdemocrazia non è solo redistribuzione, e l’ambientalismo non è solo “buttare benzina” alle buone intenzioni, allora si apre una via per contrastare oggi il neoliberalismo (nella sua versione più arroventata: disuguaglianza estrema, deregulation incontrollata, sfruttamento ambientale) e l’autoritarismo (politico, economico, digitale).
https://institute.global/
Φιλελευθεροδημοκρατία, σοσιαλδημοκρατία, περιβαλλοντισμός: η πρόκληση του Μπλερ για την Ευρώπη και τη Νότια Μεσόγειο
Γράφει ο Ευάγγελος Αλεξανδρής Ανδρούτσος
Σύμβουλος κοινωνικής συμπεριφοράς & εκπαιδευτής προσωπικής και κοινωνικής ανάπτυξης
Πρόεδρος ΕλληνοΪταλικού συνδέσμου
Στη σύγχρονη πολιτική συζήτηση, ολοένα και πιο πολωμένη ανάμεσα σε αυταρχικές πιέσεις, κλιματικές κρίσεις, οικονομική αστάθεια και αυξανόμενες ανισότητες, οι ιδέες του Τόνι Μπλερ προσφέρουν ένα χρήσιμο πρίσμα για να σκεφτούμε ένα μοντέλο που συνδυάζει φιλελευθερισμό, δημοκρατία, σοσιαλδημοκρατία και περιβαλλοντισμό. Εφαρμοσμένες στην Ευρώπη και στη Νότια Μεσόγειο — περιοχές όπου ιστορικές συγκρούσεις, πολιτική αστάθεια, οικονομική υστέρηση και περιβαλλοντική υποβάθμιση αλληλοσυνδέονται — οι ιδέες αυτές ανοίγουν δρόμους αλλά και αντιπαραθέσεις.
Η πρόσφατη τοποθέτηση του Μπλερ: πραγματισμός και διορθώσεις
Τους τελευταίους μήνες ο Μπλερ επανέφερε ορισμένα ζητήματα που μοιάζουν να επανακαθορίζουν την «Τρίτη Οδό», δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στον τεχνολογικό πραγματισμό και σε μία αναθεώρηση των σημερινών στρατηγικών για το κλίμα:
Σε πρόσφατη έκθεση του Ιδρύματός του, ασκεί κριτική σε πολιτικές που στοχεύουν σε «άμεση απεξάρτηση» από τα ορυκτά καύσιμα και απαιτούν μεγάλες θυσίες από τους πολίτες σε επίπεδο κατανάλωσης. Τις χαρακτηρίζει «καταδικασμένες να αποτύχουν».
Προτείνει μία αναπροσαρμογή: λιγότερη τυφλή εμπιστοσύνη στη μείωση της κατανάλωσης, περισσότερη έμφαση στην ανάπτυξη τεχνολογιών όπως η δέσμευση άνθρακα, τα «αρθρωτά» πυρηνικά, ο εκσυγχρονισμός των δικτύων και οι υποδομές που θα επιτρέψουν την κλιματική προσαρμογή.
Την ίδια στιγμή αναγνωρίζει την ανάγκη για έναν πειστικό πολιτικό λόγο: πολλοί πολίτες νιώθουν ότι οι περιβαλλοντικές υποσχέσεις δεν μεταφράζονται σε χειροπιαστά οφέλη, ότι τα μέτρα εμφανίζονται ως επιβολές από «ελίτ», ενώ το λαϊκό σκεπτικιστικό ρεύμα μεγαλώνει.
Εφαρμογή των ιδεών στην Ευρώπη και τη Νότια Μεσόγειο
Στη Μεσόγειο του Νότου — Ελλάδα, Νότια Ιταλία, Νότια Ισπανία, ορισμένες περιοχές της Βόρειας Αφρικής — τα προβλήματα που έμμεσα περιγράφει ο Μπλερ είναι εμφανή: ανισότητες, ανεπαρκείς υποδομές, περιβαλλοντική ευαλωτότητα, έλλειψη δημόσιων επενδύσεων, έντονη έκθεση στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Για τις περιοχές αυτές, η οπτική του Μπλερ υποδεικνύει:
1. Πράσινες επενδύσεις στις υποδομές ως στρατηγική προτεραιότητα
Ενίσχυση των βιώσιμων ενεργειακών δικτύων, των δικτύων ύδρευσης, της καθαρής κινητικότητας, της διαχείρισης κλιματικών κινδύνων (πλημμύρες, ξηρασία, διάβρωση ακτών). Η Ευρώπη διαθέτει εργαλεία όπως το σχέδιο «A new start for the Mediterranean», που ήδη προτείνει σημαντική χρηματοδότηση για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στις υποδομές, στην προσαρμογή στο περιβάλλον και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
2. Τεχνολογίες και προσαρμογή αντί για ταχεία αποανθρακοποίηση
Οι οικονομίες του Νότου δεν ξεκινούν από επαρκή υποδομική αφετηρία, έχουν αδύναμους δημόσιους προϋπολογισμούς και βασίζονται σε τουρισμό, γεωργία, αλιεία — τομείς ιδιαίτερα εκτεθειμένους στην κλιματική αλλαγή. Για τον Μπλερ, εδώ είναι πιο λογικό να μπει στο επίκεντρο η τεχνολογική καινοτομία, οι ρεαλιστικές λύσεις, η προσαρμογή και τα μέτρα με προοπτική μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας, χωρίς υπερβολικές άμεσες θυσίες.
3. Δημοκρατία, τοπική συμμετοχή, κοινωνική δικαιοσύνη
Ο Νότος της Μεσογείου έχει βιώσει για αιώνες εξωτερικές παρεμβάσεις — αποικιοκρατία, ξένες επιρροές, εσωτερική διαφθορά, αδύναμους θεσμούς. Ο Μπλερ, στην πολιτική του πορεία, τόνιζε τη σημασία να προστατεύει το κράτος την κοινωνική δικαιοσύνη, να εξασφαλίζει ευκαιρίες, να λειτουργούν οι θεσμοί με διαφάνεια, να είναι η συμμετοχή των πολιτών ουσιαστική. Σε αυτές τις περιοχές, η ενίσχυση της τοπικής διακυβέρνησης, η εμπλοκή των κοινοτήτων, η καταπολέμηση του πελατειακού συστήματος και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης στους θεσμούς είναι καθοριστικά βήματα.
4. Ευρωπαϊκή συνεργασία προσανατολισμένη προς τον Νότο
Εδώ μπαίνει στο προσκήνιο η πολιτική της Ε.Ε.: βοήθεια, επενδύσεις, διαρθρωτικές πολιτικές που λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο την οικονομική αποτελεσματικότητα αλλά και τις ιστορικο-κοινωνικές διαφορές, τις εσωτερικές ανισότητες των περιοχών, τη γεωστρατηγική τους θέση (Μεσογειακό σύνορο, μετανάστευση, κλίμα). Ο Μπλερ πιθανότατα θα πρότεινε η Ευρώπη να πάψει να βλέπει τον Νότο ως «πρόβλημα» και να τον αντιμετωπίζει ως στρατηγικό εταίρο σε ένα σχέδιο δημοκρατίας, σταθερότητας και βιωσιμότητας.
Εντάσεις, όρια και πιθανές κριτικές
Παρά τη χρησιμότητα της ανανεωμένης θέσης του Μπλερ, υπάρχουν περιορισμοί που πρέπει να αναδειχθούν, ειδικά σε μεσογειακά συμφραζόμενα:
Η κριτική του στο «net zero» και στην ταχεία απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα θα μπορούσε να εκληφθεί ως άλλοθι για τη συνέχιση μη βιώσιμων πρακτικών ή για καθυστέρηση αναγκαίων μεταβάσεων.
Αν δεν συνοδευτεί από ισχυρές αναδιανεμητικές πολιτικές, το μοντέλο κινδυνεύει να εντείνει τις ανισότητες: όσοι έχουν πόρους θα επενδύσουν σε «πράσινες» τεχνολογίες, όσοι δεν έχουν θα μείνουν πίσω.
Ο τεχνολογικός πραγματισμός απαιτεί κρατική ικανότητα, ισχυρούς θεσμούς, οικονομικούς πόρους και τεχνογνωσία — στοιχεία που δεν κατανέμονται ομοιόμορφα στον Νότο της Μεσογείου.
Ο πολιτικός λόγος για τη νομιμοποίηση, την ισότητα και την εξωτερική παρέμβαση (ευρωπαϊκή ή διεθνή) κινδυνεύει να εκληφθεί ως επιβολή ή «σύγχρονος αποικιοκρατισμός»: χρειάζεται διάλογος, σεβασμός στα τοπικά συμφραζόμενα, στις κουλτούρες, στην ιστορία.
Μία πρόταση για τον Νότο της Μεσογείου
Για την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Νότια Μεσόγειο, μία επικαιροποιημένη «σύνθεση Μπλερ» θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής:
> Μία περιβαλλοντική σοσιαλδημοκρατία που θέτει στο επίκεντρο την ανθεκτικότητα — κλιματική, οικονομική, πολιτική — μέσα από ρεαλιστικές τεχνολογίες και επενδύσεις που δημιουργούν σταθερές θέσεις εργασίας, ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες, διαφάνεια και συμμετοχή. Μία Ευρώπη που δεν περιορίζεται σε θεωρητικά επιχειρήματα και καλές προθέσεις, αλλά δεσμεύει ουσιαστικούς πόρους για υποδομές, ενεργειακή μετάβαση, προσαρμογή, αλλά και για υγεία, εκπαίδευση, κοινωνική συνοχή. Ένα μοντέλο όχι γενικόλογο, αλλά «κομμένο και ραμμένο» στις ιδιαιτερότητες: για την Καλαβρία όπως για τη Βόρεια Ελλάδα, για τη Σικελία όπως για τις ακτές της Τυνησίας· αναγνωρίζοντας τις συγκεκριμένες κλιματικές, οικονομικές και κοινωνικές ευαλωτότητες.
Αν η φιλελευθεροδημοκρατία δεν περιορίζεται στη μορφή, αν η σοσιαλδημοκρατία δεν είναι απλώς αναδιανομή, κι αν ο περιβαλλοντισμός δεν αποτελεί μόνο «καύσιμο» για καλές προθέσεις, τότε ανοίγει ένας δρόμος για να αντιπαλέψουμε σήμερα τον νεοφιλελευθερισμό (στην πιο ακραία του εκδοχή: ακραία ανισότητα, ανεξέλεγκτη απορρύθμιση, περιβαλλοντική εκμετάλλευση) και τον αυταρχισμό (πολιτικό, οικονομικό, ψηφιακό).
Πηγή πληροφοριών https://institute.global/
Στις Δευ 29 Σεπ 2025, 02:01 ο χρήστης Evangelos Alexandris Andruzzos έγραψε:
Φιλελευθεροδημοκρατία, σοσιαλδημοκρατία, περιβαλλοντισμός: η πρόκληση του Μπλερ για την Ευρώπη και τη Νότια Μεσόγειο
Γράφει ο Ευάγγελος Αλεξανδρής Ανδρούτσος
Σύμβουλος κοινωνικής συμπεριφοράς & εκπαιδευτής προσωπικής και κοινωνικής ανάπτυξης
Πρόεδρος ΕλληνοΪταλικού συνδέσμου
Στη σύγχρονη πολιτική συζήτηση, ολοένα και πιο πολωμένη ανάμεσα σε αυταρχικές πιέσεις, κλιματικές κρίσεις, οικονομική αστάθεια και αυξανόμενες ανισότητες, οι ιδέες του Τόνι Μπλερ προσφέρουν ένα χρήσιμο πρίσμα για να σκεφτούμε ένα μοντέλο που συνδυάζει φιλελευθερισμό, δημοκρατία, σοσιαλδημοκρατία και περιβαλλοντισμό. Εφαρμοσμένες στην Ευρώπη και στη Νότια Μεσόγειο — περιοχές όπου ιστορικές συγκρούσεις, πολιτική αστάθεια, οικονομική υστέρηση και περιβαλλοντική υποβάθμιση αλληλοσυνδέονται — οι ιδέες αυτές ανοίγουν δρόμους αλλά και αντιπαραθέσεις.
Η πρόσφατη τοποθέτηση του Μπλερ: πραγματισμός και διορθώσεις
Τους τελευταίους μήνες ο Μπλερ επανέφερε ορισμένα ζητήματα που μοιάζουν να επανακαθορίζουν την «Τρίτη Οδό», δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στον τεχνολογικό πραγματισμό και σε μία αναθεώρηση των σημερινών στρατηγικών για το κλίμα:
Σε πρόσφατη έκθεση του Ιδρύματός του, ασκεί κριτική σε πολιτικές που στοχεύουν σε «άμεση απεξάρτηση» από τα ορυκτά καύσιμα και απαιτούν μεγάλες θυσίες από τους πολίτες σε επίπεδο κατανάλωσης. Τις χαρακτηρίζει «καταδικασμένες να αποτύχουν».
Προτείνει μία αναπροσαρμογή: λιγότερη τυφλή εμπιστοσύνη στη μείωση της κατανάλωσης, περισσότερη έμφαση στην ανάπτυξη τεχνολογιών όπως η δέσμευση άνθρακα, τα «αρθρωτά» πυρηνικά, ο εκσυγχρονισμός των δικτύων και οι υποδομές που θα επιτρέψουν την κλιματική προσαρμογή.
Την ίδια στιγμή αναγνωρίζει την ανάγκη για έναν πειστικό πολιτικό λόγο: πολλοί πολίτες νιώθουν ότι οι περιβαλλοντικές υποσχέσεις δεν μεταφράζονται σε χειροπιαστά οφέλη, ότι τα μέτρα εμφανίζονται ως επιβολές από «ελίτ», ενώ το λαϊκό σκεπτικιστικό ρεύμα μεγαλώνει.
Εφαρμογή των ιδεών στην Ευρώπη και τη Νότια Μεσόγειο
Στη Μεσόγειο του Νότου — Ελλάδα, Νότια Ιταλία, Νότια Ισπανία, ορισμένες περιοχές της Βόρειας Αφρικής — τα προβλήματα που έμμεσα περιγράφει ο Μπλερ είναι εμφανή: ανισότητες, ανεπαρκείς υποδομές, περιβαλλοντική ευαλωτότητα, έλλειψη δημόσιων επενδύσεων, έντονη έκθεση στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Για τις περιοχές αυτές, η οπτική του Μπλερ υποδεικνύει:
1. Πράσινες επενδύσεις στις υποδομές ως στρατηγική προτεραιότητα
Ενίσχυση των βιώσιμων ενεργειακών δικτύων, των δικτύων ύδρευσης, της καθαρής κινητικότητας, της διαχείρισης κλιματικών κινδύνων (πλημμύρες, ξηρασία, διάβρωση ακτών). Η Ευρώπη διαθέτει εργαλεία όπως το σχέδιο «A new start for the Mediterranean», που ήδη προτείνει σημαντική χρηματοδότηση για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στις υποδομές, στην προσαρμογή στο περιβάλλον και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
2. Τεχνολογίες και προσαρμογή αντί για ταχεία αποανθρακοποίηση
Οι οικονομίες του Νότου δεν ξεκινούν από επαρκή υποδομική αφετηρία, έχουν αδύναμους δημόσιους προϋπολογισμούς και βασίζονται σε τουρισμό, γεωργία, αλιεία — τομείς ιδιαίτερα εκτεθειμένους στην κλιματική αλλαγή. Για τον Μπλερ, εδώ είναι πιο λογικό να μπει στο επίκεντρο η τεχνολογική καινοτομία, οι ρεαλιστικές λύσεις, η προσαρμογή και τα μέτρα με προοπτική μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας, χωρίς υπερβολικές άμεσες θυσίες.
3. Δημοκρατία, τοπική συμμετοχή, κοινωνική δικαιοσύνη
Ο Νότος της Μεσογείου έχει βιώσει για αιώνες εξωτερικές παρεμβάσεις — αποικιοκρατία, ξένες επιρροές, εσωτερική διαφθορά, αδύναμους θεσμούς. Ο Μπλερ, στην πολιτική του πορεία, τόνιζε τη σημασία να προστατεύει το κράτος την κοινωνική δικαιοσύνη, να εξασφαλίζει ευκαιρίες, να λειτουργούν οι θεσμοί με διαφάνεια, να είναι η συμμετοχή των πολιτών ουσιαστική. Σε αυτές τις περιοχές, η ενίσχυση της τοπικής διακυβέρνησης, η εμπλοκή των κοινοτήτων, η καταπολέμηση του πελατειακού συστήματος και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης στους θεσμούς είναι καθοριστικά βήματα.
4. Ευρωπαϊκή συνεργασία προσανατολισμένη προς τον Νότο
Εδώ μπαίνει στο προσκήνιο η πολιτική της Ε.Ε.: βοήθεια, επενδύσεις, διαρθρωτικές πολιτικές που λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο την οικονομική αποτελεσματικότητα αλλά και τις ιστορικο-κοινωνικές διαφορές, τις εσωτερικές ανισότητες των περιοχών, τη γεωστρατηγική τους θέση (Μεσογειακό σύνορο, μετανάστευση, κλίμα). Ο Μπλερ πιθανότατα θα πρότεινε η Ευρώπη να πάψει να βλέπει τον Νότο ως «πρόβλημα» και να τον αντιμετωπίζει ως στρατηγικό εταίρο σε ένα σχέδιο δημοκρατίας, σταθερότητας και βιωσιμότητας.
Εντάσεις, όρια και πιθανές κριτικές
Παρά τη χρησιμότητα της ανανεωμένης θέσης του Μπλερ, υπάρχουν περιορισμοί που πρέπει να αναδειχθούν, ειδικά σε μεσογειακά συμφραζόμενα:
Η κριτική του στο «net zero» και στην ταχεία απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα θα μπορούσε να εκληφθεί ως άλλοθι για τη συνέχιση μη βιώσιμων πρακτικών ή για καθυστέρηση αναγκαίων μεταβάσεων.
Αν δεν συνοδευτεί από ισχυρές αναδιανεμητικές πολιτικές, το μοντέλο κινδυνεύει να εντείνει τις ανισότητες: όσοι έχουν πόρους θα επενδύσουν σε «πράσινες» τεχνολογίες, όσοι δεν έχουν θα μείνουν πίσω.
Ο τεχνολογικός πραγματισμός απαιτεί κρατική ικανότητα, ισχυρούς θεσμούς, οικονομικούς πόρους και τεχνογνωσία — στοιχεία που δεν κατανέμονται ομοιόμορφα στον Νότο της Μεσογείου.
Ο πολιτικός λόγος για τη νομιμοποίηση, την ισότητα και την εξωτερική παρέμβαση (ευρωπαϊκή ή διεθνή) κινδυνεύει να εκληφθεί ως επιβολή ή «σύγχρονος αποικιοκρατισμός»: χρειάζεται διάλογος, σεβασμός στα τοπικά συμφραζόμενα, στις κουλτούρες, στην ιστορία.
Μία πρόταση για τον Νότο της Μεσογείου
Για την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Νότια Μεσόγειο, μία επικαιροποιημένη «σύνθεση Μπλερ» θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής:
> Μία περιβαλλοντική σοσιαλδημοκρατία που θέτει στο επίκεντρο την ανθεκτικότητα — κλιματική, οικονομική, πολιτική — μέσα από ρεαλιστικές τεχνολογίες και επενδύσεις που δημιουργούν σταθερές θέσεις εργασίας, ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες, διαφάνεια και συμμετοχή. Μία Ευρώπη που δεν περιορίζεται σε θεωρητικά επιχειρήματα και καλές προθέσεις, αλλά δεσμεύει ουσιαστικούς πόρους για υποδομές, ενεργειακή μετάβαση, προσαρμογή, αλλά και για υγεία, εκπαίδευση, κοινωνική συνοχή. Ένα μοντέλο όχι γενικόλογο, αλλά «κομμένο και ραμμένο» στις ιδιαιτερότητες: για την Καλαβρία όπως για τη Βόρεια Ελλάδα, για τη Σικελία όπως για τις ακτές της Τυνησίας· αναγνωρίζοντας τις συγκεκριμένες κλιματικές, οικονομικές και κοινωνικές ευαλωτότητες.
Αν η φιλελευθεροδημοκρατία δεν περιορίζεται στη μορφή, αν η σοσιαλδημοκρατία δεν είναι απλώς αναδιανομή, κι αν ο περιβαλλοντισμός δεν αποτελεί μόνο «καύσιμο» για καλές προθέσεις, τότε ανοίγει ένας δρόμος για να αντιπαλέψουμε σήμερα τον νεοφιλελευθερισμό (στην πιο ακραία του εκδοχή: ακραία ανισότητα, ανεξέλεγκτη απορρύθμιση, περιβαλλοντική εκμετάλλευση) και τον αυταρχισμό (πολιτικό, οικονομικό, ψηφιακό).
Πηγή πληροφοριών https://institute.global/