Λειψυδρία σε Ελλάδα και Ιταλία: από την κρίση στη συλλογική δράση
Γράφει ο Ευάγγελος Αλεξανδρής Ανδρούτσος
Σύμβουλος κοινωνικής συμπεριφοράς & εκπαιδευτής προσωπικής και κοινωνικής ανάπτυξης
Η λειψυδρία έχει πάψει να είναι ένα μελλοντικό σενάριο. Στην Ελλάδα και στην Ιταλία, η πραγματικότητα του άνυδρου καλοκαιριού και των μειωμένων υδάτινων αποθεμάτων έχει ήδη επηρεάσει τις ζωές των πολιτών, την αγροτική παραγωγή και τον τουρισμό.
Στην Ελλάδα, οι δεξαμενές υδροδότησης της Αττικής, όπως ο Μόρνος, καταγράφουν ιστορικά χαμηλές στάθμες, ενώ σε πολλά νησιά του Αιγαίου το πρόβλημα της υδροδότησης γίνεται χρόνιο. Αντίστοιχα, στην Ιταλία, η Πούλια –καρδιά της αγροτικής παραγωγής του Νότου– αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες τόσο στην άρδευση όσο και στην παροχή πόσιμου νερού, με τους τοπικούς αγρότες να βρίσκονται σε απόγνωση.
Οι κυβερνήσεις και οι περιφερειακές αρχές επεξεργάζονται σχέδια εκσυγχρονισμού των δικτύων ύδρευσης και επενδύσεων σε έργα υποδομής. Ωστόσο, οι ανάγκες ξεπερνούν τις δυνατότητες των κρατικών προϋπολογισμών και η κοινωνική ανησυχία αυξάνεται.
Από την ανησυχία στη συμμετοχή
Η λειψυδρία δεν είναι μόνο τεχνικό ή οικονομικό ζήτημα· είναι και κοινωνικό, ζήτημα δημόσιας υγείας. Η καθημερινή έλλειψη νερού πλήττει τον κοινωνικό ιστό, δημιουργεί εντάσεις, ανασφάλεια και συχνά αίσθημα εγκατάλειψης από το κράτος. Εδώ ακριβώς ανοίγει ένας νέος δρόμος: η κοινωνική συμμετοχή και η αυτοοργάνωση.
Προτείνεται η δημιουργία τοπικών ομάδων κοινωνιοθεραπείας σε περιοχές που πλήττονται από τη λειψυδρία. Σε αυτές τις ομάδες, πολίτες, τοπικοί φορείς, αγρότες, επαγγελματίες του τουρισμού και εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης μπορούν να συναντηθούν σε ένα πεδίο γόνιμου διαλόγου και ειλικρινούς, αγαστής συνεργασίας.
Μέσα από βιωματική συζήτηση και κοινωνική διαμεσολάβηση μπορούν να αναδυθούν όχι μόνο προτάσεις πολιτικής πίεσης προς την κεντρική κυβέρνηση, αλλά και πρακτικές λύσεις που υλοποιούνται σε τοπικό επίπεδο με αυτοοργάνωση της κοινωνίας πολιτών, που συνειδητοποιεί το κοινό πρόβλημα και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την αντιμετώπισή του με την συμπεριφορά του καθενός και του συνόλου.
Μικρές λύσεις για μεγάλα προβλήματα
Σε περιοχές με περιορισμένους πόρους, οι λύσεις δεν χρειάζεται να είναι πάντοτε μεγάλες και πολυδάπανες. Οι πολίτες, σε συνεργασία με τους δήμους και τις περιφέρειες, μπορούν να προχωρήσουν σε μικροέργα υποδομής:
Κατασκευή μικροφραγμάτων που συγκρατούν νερό βροχής.
Δημιουργία μικροδεξαμενών για την εκταμίευση υδάτινων πόρων.
Ενίσχυση της τοπικής αποθήκευσης νερού με απλούς, οικονομικούς τρόπους.
Εκπαιδευτικές δράσεις για την ορθολογική ολιστική κυκλική κατανάλωση.
Αυτές οι παρεμβάσεις, αν και μικρής κλίμακας, μπορούν να ανακουφίσουν κοινότητες, να στηρίξουν την τοπική παραγωγή και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα απέναντι στις κλιματικές προκλήσεις.
Προς μια νέα κουλτούρα νερού
Η λειψυδρία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με τεχνικά έργα. Απαιτεί μια νέα κοινωνική κουλτούρα αυτοάμυνας, που βλέπει το νερό ως κοινό αγαθό, πολύτιμο και πεπερασμένο. Η σύνδεση της επιστήμης με την κοινωνική πράξη, της τοπικής αυτοδιοίκησης με την αυτοοργάνωση των πολιτών, μπορεί να δώσει το παράδειγμα για μια Ευρώπη του Νότου που μαθαίνει να ζει με το νερό ως ευθύνη και όχι ως δεδομένο, κεκτημένο προνόμιο εξασφαλισμένο είτε από τη φύση, που τιμωρεί την αλόγιστη κατάχρηση πόρων με την κλιματική κρίση και από την αποδιοργανωμένη κοινωνία και ανίσχυρη πολιτεία.
