Η Νεάπολη Βοιών: Ιστορία, ονομασία και εθνοτική προέλευση των κατοίκων

Η Νεάπολη Βοιών: Ιστορία, ονομασία και εθνοτική προέλευση των κατοίκων

Η Νεάπολη Βοιών, γραφικό χωριό στην Λακωνία, φέρει μια πλούσια ιστορία, με ονομασίες που άλλαζαν με την πάροδο του χρόνου, αντικατοπτρίζοντας τις πολιτισμικές και πολιτικές αλλαγές της περιοχής.

Οι Βοιαί ήταν μια αρχαία πόλη, η οποία δημιουργήθηκε μεταξύ του 1050 π.Χ. και του 950 π.Χ. από τον Ηρακλείδη Βοία, ανήκε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων, το οποίο απαρτιζόταν από 18 πόλεις. Η ονομασία ταιριάζει με τις ονομασίες της Εύβοιας και Βοιωτίας, τόποι πρόσφοροι για την πλούσια διατροφή βοοειδών. Η πόλη γνώρισε ιδιαίτερη ακμή κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων ως εμπορικό λιμάνι στρατηγκικής σημασίας στο στενό Πελοποννήσου και Κρήτης, αλλά μέχρι την ύστερη αρχαιότητα είχε παρακμάσει. Στη συνέχεια εμφανίστηκαν διάφοροι οικισμοί γνωστοί ως Βάτικα (παραφθορά της λέξης Βοιάτικα). Κατά τον Μεσαίωνα, οι κάτοικοι της περιοχής φαίνεται να μιλούσαν ένα γλωσσικό ιδίωμα παρόμοιο με αυτό της τσακωνικής, ίχνος πως οι ημινομάδες της ορεινής Τσακονιάς κατέβαιναν στα χειμαδιά της Λακωνίας όπου ξεχειμώνιαζαν.

Παλαιότερες Ονομασίες:

• Πάππα: Η αρχαιότερη γνωστή ονομασία, χρονολογείται από την κλασική εποχή.
• Παντοπόλις: Ονομασία που υιοθετήθηκε κατά την πρώιμη χριστιανική περίοδο.
• Βόϊα: Χρησιμοποιήθηκε κατά τη μεσαιωνική περίοδο, αντικατοπτρίζοντας την ισχυρή παρουσία των βοΐων τα βοσκοτόποια γεμάτα βοδινά στην περιοχή.

Η ονομασία “Νεάπολη” δόθηκε το 1830, μετά την Ελληνική Επανάσταση και την εγκαθίδρυση του κράτους και την ελληνοποίηση των τοπωνυμίων από τον Βαυαρό βασιλέα Όθωνα. Σημαίνει “Νέα Πόλη” και πιθανότατα σχετίζεται με την αναγέννηση της περιοχής με τη μεταφορά πολλών οικισμών γροκτηνοτρόφων από την ευρύτερη περιοχή σε αστικό περιβάλλον οικοδόμησης, με πολεοδομία σύμφωνα με τα Σουλιώτικα ταπεινά πυκνοκατοικημένα πρότυπα και όχι τα πολυδάπανα και αυτόνομα πυργόσπιτα.

Η Νεάπολη Βοιών κατοικήθηκε και εγκαταλήφθηκε πολλές φορές, είτε από φυσικές καταστροφές, είτε επιδρομών, είτε πολέμων, είτε εποικισμού από διάφορους λαούς που έδιωχναν τους προηγούμενους στη διάρκεια της ιστορίας της.

• Αρχαιότητα: Έλληνες, κυρίως Δωριείς,   συγγενείς των Σπαρτιατών και Αργείων, αποτελούσαν τον κύριο πληθυσμό.
• Βυζαντινή Περίοδος: Σλάβοι, ‘Αβαροι, Μηλίγγιοι Εζερίτες, εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην περιοχή, αφήνοντας το σημάδι τους στην τοπική γλώσσα και τα έθιμα, στη γενετική φυσιογνωμία των κατοίκων.
• Μεσαίωνας: Φράγκοι και Βενετοί άσκησαν επιρροή στην περιοχή, φέρνοντας νέες ιδέες και στοιχεία πολιτισμού μαζί με πολεμιστές, οπλίτες, διοικητές από άλλες χώρες των Βαλκανίων κυρίως, σημερινή Αλβανία, Κροατία, Βόρεια Μακεδονία αλλά και χώρες της βόρειας Αφρικής για ναυτικά επαγγέλματα μαζί με τιαλούς τεχνίτες της ναυτικής τέχνης και αρχιτεκτονικής.
• Νεότερη Εποχή: Μετά την απελευθέρωση του 1830, η Νεάπολη Βοιών κατοικήθηκε κυρίως από Έλληνες, με μια μικρή μειονότητα Σλαβόφωνων πουμετακινήθηκαν στο αστικό περιβάλλον από την ύπαιθρο με διαρκή μετανάστευση από τις Βαλκανικές χώρες προς τον νότο.

Η γλώσσα που μιλούσαν οι κάτοικοι της Νεάπολης Βοιών εξελισσόταν με την πάροδο του χρόνου, αντικατοπτρίζοντας τις πολιτισμικές αλλαγές και ήταν η Ρωμαίκη, μείγμα όλων των πληθυσμών, των Ρωμιών που συγκατοικούσαν και συμβίωναν στον ίδιο τόπο.

• Αρχαιότητα: Αρχαία ελληνικά
• Βυζαντινή Περίοδος: Μείγμα ελληνικών και σλαβικών διαλέκτων
• Μεσαίωνας: Ελληνικά με δάνεια από τα ιταλικά και γαλλικά
• Νεότερη Εποχή: Νέα ελληνικά με ίχνη σλαβικών διαλέκτων, τοπωνυμίων, επωνύμων

Ενώ η παρουσία Σλάβων στην Λακωνία και Μεσσηνία ήταν αισθητή, η Νεάπολη Βοιών δεν θεωρείται παραδοσιακά σλαβόφωνη περιοχή. Η σλαβική επιρροή στην περιοχή ήταν πιο έντονη σε άλλα μέρη της Λακωνίας και Μεσσηνίας, όπως η Μονεμβασιά και η Μάνη.

Η Νεάπολη Βοιών αποτελεί μαρτυρία μίας πλούσιας ιστορίας, με εναλλασσόμενες ονομασίες και πληθυσμούς που άφησαν το στίγμα τους στην περιοχή. Η γλώσσα που μιλούσαν οι κάτοικοι εξελισσόταν, αντικατοπτρίζοντας τις πολιτισμικές και πολιτικές αλλαγές, μια πολυσύνθετη πολιτισμικπή εξέλιξη όπως συνέβη σε όλη τη σημερινή ελληνική περικράτεια, με διάφορες κατά τόπους επιρροές από τις γείτονες χώρες.

Πηγές:

• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CE%AC%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7_%CE%9B%CE%B1%CE%BA%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82
• https://www.discover-peloponnese.com/content/laconia-and-legendary-spartan-king-leonidas-leader-300part-1
• https://cognoscoteam.gr/archives/25025

  

   

  Ευάγγελος Αλεξανδρής Ανδρούτσος – Fact Checker

  www.grecia.it FILO ITALOELLENICO
  Εκπαιδευτικός, κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος, εκδότης.
  Σύμβουλος οργάνωσης και επικοινωνίας.
  Συντονιστής διεθνών ευρωπαϊκών προγραμμάτων.