Πάσχα και οβελίας, πολυεθνικά έθιμα, μυστήρια, νοστιμιές
Μεγάλη Παρασκευή σήμερα κι ενώ οι θρησκευόμενοι αναλίσκονται δημόσια με τις εκκλησιαστικές τελετουργίες, αφιερώνονται στο σπίτι στην προετοιμασία του πασχαλινού γεύματος που ξεκινά από τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου με τη μαγειρίτσα και συνεχίζεται το φαγοπότι επί διήμερο τουλάχιστον με σουβλιστά κρέατα κάθε είδους.
Ο όρος «Πάσχα» προέρχεται από το Αραμαϊκό πασ’ά και το Εβραϊκό πέσαχ, που σημαίνουν πέρασμα, κατά το οποίο γιόρταζαν την απελευθέρωση των Ιουδαίων από τους Αιγυπτίους.
Κάποιοι μελετητές έχουν προτείνει ως προέλευση του Εβραϊκού όρου ξένη ετυμολογία, όπως η Ασσυριακή πασαχού (πραύνω) ή η Αιγυπτιακή πασ’ (ανάμνηση) ή πεσ’αχ (πλήγμα).
Πάντως, η Βίβλος συσχετίζει το πέσαχ με το ρήμα πάσαχ που σημαίνει είτε «χωλαίνω», είτε «εκτελώ τελετουργικό χορό γύρω από τη θυσία», είτε μεταφορικά, «εκφεύγω», «διέρχομαι», «απαλλάσσω».
Το Πάσχα προϋπήρχε ως έθιμο στην αρχαία Αίγυπτο, όπου την άνοιξη γιόρταζαν το Πισάχ, δηλαδή τη διάβαση του Ήλιου από τον ισημερινό και πιο συγκεκριμένα την εαρινή ισημερία.
Από τους Αιγύπτιους πήραν οι Εβραίοι πολλά εθιμικά στοιχεία καθώς και το έθιμο του Πάσχα.
Όσον αφορά τον Πασχαλινό οβελία και αυτός έχει τις ρίζες του στην έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο. πριν ξεκινήσει η μεγάλη έξοδος από την Αίγυπτο, ο θεός είπε στους Εβραίους, μέσω του Μωυσή όλες οι οικογένειες να θυσιάσουν ένα αρνί.
Το αίμα από το αρνί που θυσιάστηκε έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για να βάψουν τις πόρτες των σπιτιών τους ώστε όταν ο άγγελος του θανάτου που θα έβλεπε την θυσία να μην έρθει στο σπίτι τους και σκοτώσει τα πρωτότοκα παιδιά της οικογένειας.
Οι οικογένειες ακολούθησαν την εντολή του θεού και αφού θυσίασαν το αρνί, το έφαγαν χωρίς να σπάσουν τα κόκκαλα του.
Κάποιοι υποστηρίζουν πώς αυτή η πρακτική δεν ήταν ξένη στους αρχαίους Έλληνες και είναι αλήθεια αλλά δεν έχει καμμία σχέση με το Πάσχα.
Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούσαν την λέξη οβελίας για το σουβλιστό αρνί, η οποία προέρχεται από την αρχαία λέξη “οβελός” η οποία σημαίνει σούβλα, από την οποία προέρχονται και οι λέξεις “οβολός”, “οβελίσκος”, “οβελιστήριο”.
Πάνω σε οβελούς λοιπόν, συνήθιζαν να ψήνουν οι αρχαίοι Έλληνες ολόκληρα αρνιά και κατσίκια αλλά και μεμονωμένα κομμάτια κρέατος. Οι οβελοί ήταν είτε από ξύλο είτε μεταλλικοί.
Στην εικόνα λεκανίδα του 6ου αιώνα. π.χ. από τη Βοιωτία.
Οι πολεμιστές συνήθιζαν να ψήνουν το κρέας περασμένο στα δόρατα τους. Όταν δε, έψηναν στη σούβλα αρνί ή κατσίκι και καθώς δεν υπήρχαν τότε πινέλα βουτούσαν ένα κλαδί από πεύκο σε χυμούς από άγουρο σταφύλι και άγουρο δαμάσκηνο και άλειφαν το κρέας προσδίδοντάς του μια ιδιαίτερη γεύση από φρούτα και ρετσίνι.
Εκτός όμως από το σουβλιστό αρνί, σούβλιζαν και κοκορέτσι το οποίο ονομαζόταν “Μίμαρκυς” και “Πλεκτή”. Για την παρασκευή του μαρινάριζαν τα έντερα με ξύδι, μέλι και νερό.
Το ξύδι είχε αντισηπτικό ρόλο ενώ αφυδάτωνε και το έντερο από τα πολλά λίπη. Το μέλι δημιουργούσε μια καραμελωμένη κρούστα. Μάλιστα η διαδικασία παρασκευής για το κοκορέτσι καταγράφεται στην Ιλιάδα του Ομήρου.
Τέλος, εκτός από το κοκορέτσι, έφτιαχναν και άλλες νοστιμιές οι οποίες περιείχαν άντερα και παραλλαγές τους φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Έφτιαχναν λοιπόν το “κόλλιξ”- “γαρδούμιο” τη σημερινή γαρδούμπα, και το “ήνυστρον” τον σημερινό πατσά!
www.grecia.it FILO ITALOELLENICO
Εκπαιδευτικός, κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος, εκδότης.
Σύμβουλος οργάνωσης και επικοινωνίας.
Συντονιστής διεθνών ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Visualizzazioni: 12